پول روی درخت سبز نمی شود

سونیا گاندی؛ چهره‌ای قدرتمند در هند

سر مارک تولی، دهلی نو

سونیا گاندی از قرار گرفتن در کانون توجهات گریزان است، اما همچنان نفوذ زیادی در هند دارد.

اعلام ناگهانی خبر سفر سونیا گاندی، رئیس حاکم هند – حزب کنگره – و رهبر سلسله گاندی- نهرو، آنهم برای انجام یک عمل جراحی، قدرت فوق العاده او در هند را نشان داد و مسأله جانشینی او را پیش آورد.

در سال ۲۰۰۴ میلادی، وقتی پس از پیروزی غیر منتظره حزب کنگره در انتخابات سراسری، سونیا گاندی اعلام کرد پست نخست وزیری را نمی پذیرد، اعضای قدیمی پارلمان هند در دهلی نو به گریه افتادند. دلیلی برای نگرانی و اشک ریختن این نمایندگان وجود نداشت: سونیا قصد کناره گیری از سیاست و بدون رهبر گذاشتن آنها را نداشت.

حالا تک تک اعضای حزب حاکم، از صدر تا ذیل، نگران آن هستند که آیا حال سونیا دوباره آنقدر خوب خواهد شد که مجددا رهبری آنها را بدست بگیرد؟ و در غیر این صورت او موضوع جانشینی اش را چگونه مدیریت خواهد کرد؟

زمانی که سونیا از خود نخست وزیر نشد، با انتخاب دکتر مانموهان سینگ به این سمت نشان داد که همچنان رهبر اصلی باقی خواهد ماند. مانموهان سینگ به صداقت و تسلط به مسائل اقتصادی شهرت دارد، اما بیشتر عمرش را به عنوان یک بوروکرات گذرانده و از لحاظ سیاسی کاملا به سونیا وابسته است.

در قانون اساسی هیچگونه قدرت قانونی برای رهبر حزب حاکم در نظر گرفته نشده است. ولی سونیا کاری کرد که در این سمت بیش از نخست وزیری قدرت داشته باشد.

در سایه

قدرت سونیا از ریاست او بر سلسله گاندی- نهرو نشأت می گیرد، سلسله ای که از دوره زمامداری جواهر لعل نهرو، نخستین نخست وزیر هند بعد از استقلال آن بر عرصه سیاسی هند مسلط بوده است.

سونیا که ایتالیایی تبار است، بعد از ازدواج با راجیو، بزرگترین پسر ایندیرا گاندی قدرتمند، عضوی از این خانواده شد. سونیا هیچگاه علاقه ای به سیاست نشان نمی داد و دوست نداشت شوهرش وارد این پیشه خانوادگی شود. تا زمانی که راجیو نخست وزیر بود سونیا در سایه او قرار داشت. تا شش سال بعد از قتل راجیو گاندی هیچیک از اعضای این خانواده در دولت و یا حزب کنگره عضویت نداشتند و سونیا حاضر نبود این خلاء را پر کند.

مانموهان سینگ باید منابع مالی لازم برای سیاست های سونیا گاندی را تأمین کند

سرانجام در سال ۱۹۹۷ میلادی، بعد از آنکه حزب کنگره در انتخابات سراسری شکست خورد و در آستانه فروپاشی قرار گرفت، سونیا بالاخره پا به میدان گذاشت تا انسجام حزب را حفظ کند.

حزب کنگره به سلسله گاندی- نهرو اعتقادی راسخ دارد. اما سونیا بخشی از مصونیتش از انتقاد را مدیون این است که رویه ای متفاوت از دیگر سیاستمداران دارد. او از قرار گرفتن در کانون توجهات و تبلیغات گریزان است. با خودداری از قبول نخست وزیری، او همه دردسرها و انتقادات این پست را متوجه مانموهان سینگ کرده است.

او به ندرت حاضر به مصاحبه می شود، کمتر در پارلمان صحبت می کند و وقتی دولت دچار بحران است اظهار نظرهای عمومی نمی کند. اما سونیا از ورای پارلمان و مطبوعات برای عموم جذابیت دارد، آنهم از طریق سخنرانی در راهپیمایی ها. سونیا در راهپیمایی ها همیشه پیامی که از مادر شوهرش آموخته را طرح می کند که می گفت: "من با فقرا هستم".

"سونیا بار دیگر نشان داده که بر خلاف بیشتر سیاستمداران دموکراسی ها، خود را ملزم به ارائه توضیحات نمی بیند "

ایندیرا گاندی برای آنکه نشان دهد طرف کدام گروه است، یک سری اقدامات رادیکال سوسیالیستی انجام داد که آثار نامطلوبی روی اقتصاد کشور داشت. سونیا برای نشان دادن طرفداری خود از فقرا دکتر مانموهان سینگ را وادار کرده برنامه هایی جهت تضمین شغل برای روستاییان بیکار و تآمین غذای یارانه ای برای بخش قابل توجی از جمعیت بکار بندد.

این نخست وزیر است که باید بودجه لازم برای هزینه های سیاست های فقیر نوازنه سونیا را تأمین کند. اما او اقتصاددانی محتاط است و یکی از همکاران نزدیک او به من گفت یکی از شعارهای مورد علاقه او این است: "پول روی درخت سبز نمی شود".

با این حال او همچنان باید منابع مالی لازم برای برنامه های فقیر نوازانه را تأمین کند، زیرا سونیا چنین خواسته است.